Ordery napoleońskie. The Napoleonic Orders

Tadeusz Jeziorowski:

ORDERY NAPOLEOŃSKIE. Ordery generałów polskich w epoce napoleońskiej

The Napoleonic Orders. Orders of Polish Generals in the Napoleonic Era

Książka dwujęzyczna – pełny tekst także w języku angielskim

• Warszawa: KARABELA 2018; nakład ograniczony
  Duży format cm 31 x 22, oprawa twarda, obwoluta,
• Album zafoliowany
• Stron 168, ilustr. kolorowych 44, czarno-białych 4, tabele

     ISBN 978-83-61229-07-0

    Autor Tadeusz Jeziorowski jest wybitnym znawcą falerystyki polskiej i światowej. Uczestniczy od wielu lat w pracy Zespołu do opracowywania i opiniowania spraw dotyczących orderów i odznaczeń, heraldyki i weksylologii w Kancelarii Prezydenta RP oraz Komisji Heraldycznej przy MSWiA. Jest członkiem Stowarzyszenia Miłośników Dawnej Broni i Barwy, Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, niemieckiego BDOS (Deutsche Gesellschaft für Ordenskunde e. V.).

    Książka jest skierowana do czytelnika polskiego oraz obcego, posługującego się językiem angielskim. Strony parzyste zawierają tłumaczenie na język angielski, zaś strony nieparzyste – tekst w języku polskim. Wydawcy przyświecała idea dotarcia z książką do czytelników na całym świecie, interesujących się tą tematyką. Po raz pierwszy została ona zasygnalizowana w naszej publikacji Wojsko Księstwa Warszawskiego. Generałowie, adiutanci, sztaby. Niniejsza książka stanowi obszerne rozwinięcie tego dotąd mało znanego zagadnienia.

   Poza polskim Krzyżem Wojskowym, znanym dziś pod potoczną nazwą Krzyża Virtuti Militari i francuską Legią Honorową na mundurach generalskich lśniły także inne znaki wysokiego uznania za służbę. Najważniejsze były dwa ordery napoleońskie, utworzone przez samego Cesarza: Korony Żelaznej (włoski) oraz Zjednoczenia. Dodatkowymi były odznaki orderów tych państw, gdzie na tronach zasiadali władcy, będący członkami rodziny cesarza Napoleona: Korony Westfalskiej, Obojga Sycylii oraz Order Hiszpanii. Ich dopełnieniem były ordery niemieckie: Bawarii, wchodzącej w skład Związku Reńskiego i Palatynatu Reńskiego, będącego dawniej w unii z Bawarią – Order Świętego Huberta, Wojskowy Maksymiliana Józefa i Lwa Palatyńskiego. Dwu najwyższych ówcześnie orderów polskich, Orła Białego i Świętego Stanisława, udzielano wyjątkowo.

   Autor przybliża nam historię powstania każdego z powyżej wymienionych orderów, opisuje szczegółowo jego wygląd oraz materiał, z którego został wykonany, a także podaje nazwiska generałów, daty i okoliczności otrzymania przez nich tego odznaczenia. Tekst został wzbogacony licznymi ciekawymi cytatami z pamiętników z epoki, odnoszących się do zdarzeń związanych z nadaniami znaków orderowych. Zawiera także dwie tabele z wyszczególnionymi odznaczeniami (także ich klasami) oraz rokiem nadania. Pierwsza tabela dotyczy 58 generałów Księstwa Warszawskiego, a druga – 10 polskich generałów w służbie obcej. Poza tym w publikacji znajduje się indeks nazwisk, obszerna bibliografia literatury polskiej i obcej oraz spis zamieszczonych ilustracji.

   Autorem większości barwnych ilustracji jest znany malarz Ryszard Morawski. Jego wierne i precyzyjne gwasze wspaniale uzupełniają tekst opisujący ordery.

FRAGMENT rozdziału: „Order Królewski Korony Żelaznej”

   W kilka miesięcy po koronacji na cesarza Francuzów Napoleon ukoronował się na króla Włoch Koroną Żelazną (Corona ferrea), świętym symbolem godności królewskiej Longobardów. Miało to miejsce 26 maja 1805 r. w katedrze mediolańskiej. Korona była w istocie złotym diademem – niewielką (15 cm średnicy) obręczą, zdobną szlachetnymi kamieniami i emaliami i z tego względu obecnie uważaną raczej za bransoletę naramienną. Jej nazwa pochodzi od żelaznego paska, wprawionego w koronę od wewnętrznej strony, który według podań jest przekutym gwoździem z Krzyża Świętego, odnalezionego przez świętą Helenę, matkę cesarza Konstantyna Wielkiego. Symbol ten łączono z królową Lombardii Teodelindą, która jakoby w 591 roku kazała wykonać koronę dla swego męża Agilulfa. Przed Napoleonem Korony Żelaznej użył do koronacji cesarz Karol V (1530 r.), a według legendy koronował się nią na króla Włoch cesarz Karol Wielki. Przechowywana w bazylice katedralnej pw. św. Jana Chrzciciela w Monza niedaleko Mediolanu, jest dziś najstarszą europejską koroną, insygnium monarszym.

Dla uwiecznienia swej sakry Napoleon utworzył 5 czerwca 1805 roku Order Królewski Korony Żelaznej (Ordre Royal de la Couronne de Fer, włoska nazwa: Ordine Reale della Corona di Ferro) i ogłosił się Wielkim Mistrzem orderu. Odniesienie do nazwy świętego dla Włochów symbolu oraz wprowadzenie francuskiej dewizy Dieu me l’a donnée gare a qui y touchera, a potem, od października 1809 roku jej wersji włoskiej: Dio me l’ha data, guai a chi la tocchera (Bóg mi ją dał, biada temu kto jej dotknie) miało specjalną wymowę, czytelną dla wszystkich współczesnych. Nic więc dziwnego, że po upadku Napoleona cesarz Austrii Franciszek I, który na nowo zajął Lombardię, dołączając doń Wenecję, celowo sięgnął po order i po modyfikacji włączył go do swoich odznaczeń.